Ο Ήρωας με τη Σφραγίδα

Ένας ήρωας που λίγοι ξέρουν το όνομά του, κι όμως η συμβολή στην ιστορία του Β' Παγκοσμίου Πολέμου πολύ σημαντική.  

Το όνομα του Αριστείδης ντε Σόουζα Μέντες (Aristides de Sousa Mendes do Amaral e Abranches). Την περιόδο του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, ο Αριστείδης ντε Σόουζα Μέντες εργαζόταν ως πρόξενος της Πορτογαλίας στο Μπορντό της Γαλλία.   

Την άνοιξη του 1940, όταν οι Ναζί εισέβαλαν στην Γαλλία από το βόρειο τμήμα της χώρας, μεγάλος αριθμός Εβραίων προσπάθησε να εγκαταλείψει τη Γαλλία από το νότιο τμήμα αυτής. Ωστόσο, προκειμένου να διασχίσουν τα σύνορα έπρεπε να πάρουν βίζα από το προξενείο της Πορτογαλίας. Έτσι, μέσα σε λίγες μέρες πλήθος Εβραίων κατέκλυσαν το προξενείο της Πορτογαλίας στο Μπορντό της Γαλλίας. Για την έκδοση της πολυπόθητης βίζας, όμως, η πορτογαλική κυβέρνηση απαιτούσε προηγούμενη έγκριση από το Υπουργείο Εξωτερικών της Πορτογαλίας, κάτι που δεν επιτρέπονταν για τη συγκεκριμένη ομάδα προσφύγων η οποία χαρακτηριζόταν στην περίφημη κυβερνητική απόφαση "Circular 14"  ως επικίνδυνη, με αποτέλεσμα το προξενείο να μην μπορεί να εκδώσει τις βίζες που απαιτούνταν.   

Ο πρόξενος, όμως, αγνοώντας τελείως την διαταγή της πορτογαλικής κυβέρνησης και, ενώ τα ναζιστικά άρματα πλησίαζαν στο Μπορντό, δούλεψε ο ίδιος, μαζί με την ομάδα του, νυχθημερόν για δώδεκα περίπου ημέρες, σταματώντας μόνο για λίγες ώρες ύπνου, υπογράφοντας και σφραγίζοντας έγγραφα, εκδίδοντας τελικά χιλιάδες βίζες.  

Έτσι, ο Αριστείδης με τη σφραγίδα του κατάφερε να φυγαδεύσει περίπου 30.000 ανθρώπους από τη θανατηφόρα ναζιστική μηχανή και όπως είπε χαρακτηριστικά ο ιστορικός Γεχούντα Μπάουερ (Yehuda Bauer), η πράξη του Μέντες " ίσως αποτελεί τη μεγαλύτερη επιχείρηση διάσωσης που έγινε από ένα μόνο άτομο κατά τη διάρκεια του Ολοκαυτώματος".

Για την πράξη του αυτή, ο Μέντες οδηγήθηκε πίσω στην Πορτογαλία όπου και απολύθηκε από το Υπουργείο Εξωτερικών, μετά από 30 χρόνια διπλωματικής σταδιοδρομίας. Τα παιδιά του (15 στον αριθμό) μπήκαν σε "μαύρη λίστα" και τους απαγορεύτηκε να φοιτήσουν σε οποιοδήποτε πανεπιστήμιο και να καταλάβουν οποιαδήποτε σημαντική θέση εργασίας. Το σπίτι της οικογένειας πέρασε στα χέρια τραπεζών, όπου και τελικά πωλήθηκε για να καλύψει τα χρέη που είχαν συσσωρευτεί.   

Η συνεισφορά του Αριστείδη ντε Σόουζα Μέντες δεν αναγνωρίστηκε, παρά μόνο μετά το θάνατό του.  

Πηγές:

  2. Sousa Mendes Foundation                                                                                                                                                                                                3. Yuval Noah Harari - Homo Deus