Η χειρότερη σιτοδεία της ιστορίας
Τα οφέλη της γραφειοκρατικής οργάνωσης είναι αδιαμφισβήτητα ως προς τη δημιουργία και την ανάπτυξη κρατών αλλά και θεσμών, ενώ έχουν ήδη περιγραφεί αναλυτικά από τον Weber που μελέτησε την οργάνωση του πρωσικού στρατού.
Ωστόσο, το γραφειοκρατικό μοντέλο κάποιες φορές μπορεί να έχει και λιγότερο θετικά αποτελέσματα, με χαρακτηριστική την περίπτωση της Κίνας στα μέσα του προηγούμενου αιώνα.
Από το 1958 έως το 1961, η κομμουνιστική Κίνα, υπό τη διοίκηση του Μάο Τσε Τούνγκ, προχώρησε σε μία απόπειρα να μετατραπεί σε μεγάλη παραγωγική και στρατιωτική δύναμη. Προκειμένου να χρηματοδοτήσει τα φιλόδοξα βιομηχανικά και στρατιωτικά του σχέδια, ο Μάο επιδίωξε να χρησιμοποιήσει το πλεόνασμα τω παραγόμενων δημητριακών και έτσι διέταξε τον τριπλασιασμό της αγροτικής παραγωγής.
Οι απαιτήσεις αυτές κρίθηκαν ανέφικτες από τους παραγωγούς. Οι τοπικοί αξιωματούχοι, όμως, φοβούμενοι να διατυπώσουν οποιαδήποτε κριτική απέναντι στο σχέδιο του ηγέτη τους και επιδιώκοντας την εύνοια των ανωτέρων τους άρχισαν να συντάσσουν ψεύτικες αναφορές στις οποίες περιέγραφαν μεγάλη αύξηση της παραγωγής.
Καθώς οι αναφορές ανέβαιναν τη "σκάλα" της γραφειοκρατίας, κάθε αξιωματούχος αύξανε και λίγο τα νούμερα, με αποτέλεσμα μια πλήρως στρεβλωμένη εικόνα της υπάρχουσας παραγωγής.
Έτσι, το 1958 η κυβέρνηση πληροφορήθηκε ετήσια αύξηση των σιτηρών κατά 50% μεγαλύτερη από την πραγματική. Λαμβάνοντας υπόψιν αυτές τις αναφορές η κυβέρνηση πούλησε εκατομμύρια τόνους ρυζιού σε ξένες χώρες με αντάλλαγμα όπλα και βαριά μηχανήματα, θεωρώντας λανθασμένα πως οι εναπομείνασες ποσότητες επαρκούν για την επιβίωση του κινεζικού πληθυσμού. Στην πραγματικότητα δεκάδες εκατομμύρια Κινέζοι πέθαναν λόγω σιτοδείας.
Παράλληλα, το αγροτικό επίτευγμα της Κίνας διαδόθηκε παγκοσμίως και κάποιες χώρες θέλησαν να ακολουθήσουν το παράδειγμά της, όπως η Τανζανία, η οποία έβλαψε επίσης τόσο τον πληθυσμό όσο και την παραγωγή της.
Πηγές:
1. Jean C. Oi, State and Peasant in contemporary China
2. Jasper Becker, Hungry Ghosts: Mao' s secret famine