Γιατί τα σύνορα της Αφρικής δεν αντανακλούν την εθνοτική πραγματικότητα της ηπείρου
Αν δει κανείς το χάρτη της αφρικανικής ηπείρου, θα παρατηρήσει κάτι περίεργο. Οι συνοριακές γραμμές, που χωρίζουν τα διάφορα αφρικανικά κράτη, είναι σχεδόν ευθείες, αγνοώντας ποτάμια και οροσειρές, καθώς και χωρίζοντας ιστορικές και οικονομικές ζώνες. Μάλιστα τα κράτη αυτά αποτελούνται από διαφορετικές εθνοτικές και θρησκευτικές ταυτότητες. Γιατί συμβαίνει, όμως, αυτό;
Στα τέλη του 19ου αιώνα η αποικιοκρατική πολιτική των μεγάλων δυνάμεων της Ευρώπης βρισκόταν στο αποκορύφωμά της, διεκδικώντας πολλές αφρικανικές περιοχές. Φοβούμενα, όμως, τα ευρωπαϊκά κράτη ότι οι αντικρουόμενες διεκδικήσεις τους στην Αφρική θα οδηγούσαν σε έναν ευρωπαϊκό πόλεμο, αποφάσισαν να προχωρήσουν σε μια κοινή συμφωνία ως προς τα σύνορά της αφρικανικής ηπείρου.
Έτσι, το 1884 τα ενδιαφερόμενα κράτη συναντήθηκαν στο Βερολίνο και συνέταξαν τη λεγόμενη Γενική Πράξη της Διάσκεψης του Βερολίνου (General Act of the Berlin Conference), όπου και όρισαν τα σύνορα της αφρικανικής ηπείρου. Ωστόσο, οι Βρετανοί, οι Γάλλοι και οι Γερμανοί είχαν αναλυτικούς χάρτες μόνο για τις παράκτιες περιοχές, ενώ το εσωτερικό της ηπείρου παρέμενε αχαρτογράφητο. Δεν γνώριζαν, λοιπόν, την ύπαρξη και την τοποθεσία οροσειρών στο εσωτερικό, ούτε και τις πηγές των ποταμών, παρά μόνο την τοποθεσία που είχαν τις εκβολές τους. Δε γνώριζαν, επίσης, τίποτα για τα βασίλεια, τις φυλές και τη θρησκεία των τοπικών κοινωνιών της ενδοχώρας. Έτσι, τράβηξαν μερικές γραμμές στο χάρτη και μοίρασαν την ήπειρο σε τυχαία σημεία.
Όταν ήρθε η ώρα να περάσουν οι Ευρωπαίοι στην ενδοχώρα της Αφρικής, προκειμένου να διεκδικήσουν τις αποικίες τους, αντιλήφθηκαν ότι τα σύνορά τους δεν αντανακλούσαν τη γεωγραφική, εθνοτική, θρησκευτική και οικονομική πραγματικότητα. Ωστόσο, για να αποφύγουν νέες συγκρούσεις τήρησαν τη συμφωνία και διατήρησαν τα συμφωνηθέντα σύνορα.
Ακόμα κι όταν οι αποικίες άρχισαν να αποκτούν την ανεξαρτησία τους σταδιακά κατά τον 20ο αιώνα, δεν αμφισβήτησαν τα αποικιακά σύνορα, φοβούμενοι ότι αυτό θα οδηγούσε σε εκτεταμένες πολεμικές συρράξεις.
Έτσι, μέχρι σήμερα παρατηρούμε στην αφρικανική ήπειρο το παράδοξο φαινόμενο η ίδια φυλή να βρίσκεται μοιρασμένη σε διάφορες χώρες, ενώ παράλληλα μία χώρα να περιλαμβάνει τμήματα από διάφορες αντίπαλες πατριές.
Πηγές:
1. Roland Anthony Oliver, Africa since 1800, 5η έκδοση